Herriko errealitate soziolinguistikoari erantzunez, Aizarnazabalgo Udalak herritarrekin euskaraz aritzea erabaki zuen 1992an, ordenantza onartuta. Lehenago, Euskal Herrian Euskaraz elkartearen mozio bat onartu zuten 32 udalek 1991n, udaletatik hasita administrazioa euskaldundu nahian. Euskaraz lanean hastean, ordea, hainbat arazo komun zituztela ohartu ziren udal haiek, eta elkartzen eta antolatzen hasi ziren. Horrela erabaki zuten Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea sortzea, Aizarnazabalen bertan egindako batzarrean. Garai hartako erroldaren arabera, Aizarnazabalen 544 biztanletik 541 euskaldunak ziren, eta hiru soilik erdaldunak. Haiei hizkuntza eskubideak errespetatzeko eta tramitazioak gazteleraz egiteko aukera bermatu ondoren onartu zuen ordenantza Aizarnazabalgo Udalak eta, beraz, ez zuen herritarren inolako kexarik jaso. Espainiako Auzitegi Gorenak, ordea, auzitara eraman zuen Aizarnazabalgo Udala eta legez kanpokotzat jo zuen euskaraz aritzea.

Azken 25 urteotan UEMAko udalek hamaika aldiz jaso dituzte antzeko epaiak, euskararen ordenantzen, hizkuntza irizpideen edota deialdi zehatzen aurka. Iraitz Lazkano UEMAren jarduneko lehendakariaren hitzetan, “bide luzea egin da ordudanik, baina azken hilabeteotan ikusi den bezala, oraindik ere bigarren mailako herritarrak gara euskaldunak, eta epaitegietatik datorren euskararen aurkako oldarraldiarentzat bazka izaten jarraitzen du gaur egungo legeriak”. Lazkanoren hitzetan, “euskararen lurraldean kontu eta lege batzuk aldatu diren arren, oinarrian, oraindik ere, euskaraz aritzea edota euskara bermatzeko eskatzea legez kanpokoa dela esaten ari zaizkigu behin eta berriro epaitegietatik. Horren aurrean, benetan euskaraz bizi ahal izateko lege-babesa behar dugu oraindik. Izan ere, lege-babes sendorik gabe, 24 urte geroago, epaitegien ezpatak euskaldunon lepoan jarraitzen du oraindik, eta horri aurre egiteko eta egoera iraultzeko garaia da, berandu izan baino lehen. Horretarako, borondate politiko sendoa ezinbestekoa da”.